Σήμερα τιμάται ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Δείτε τί έγραψε ο Δημήτρης Κοντομηνάς για τον Πατροκοσμά!

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Έλληνας μοναχός της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του παραμένει άγνωστο. Γεννήθηκε στην Αιτωλία και όπως αναφέρει ο ίδιος αόριστα “Η πατρίδα μου είναι … από το Απόκουρον”. Κατά τον βιογράφο και σύγχρονό του Νικόδημο Αγιορείτη γεννήθηκε στο χωριό Μέγα Δένδρο Απόκουρου κοντά στο Θέρμο ενώ κάποιοι μελετητές θεωρούν πιθανό το γειτονικό Ταξιάρχη. Ο πιθανός χρόνος γέννησής του είναι μεταξύ 1700 και 1714. Πιστεύεται από χριστιανούς ότι διέθετε προφητικές και θαυματουργικές ικανότητες.

Βίος

Μαθήτευσε στα διδασκαλεία της Παρνασσίδας και της Ναυπακτίας πλάι σε ονομαστούς ιεροδιδασκάλους. Το 1749 πήγε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους (χερσόνησος του Άθω), όπου έκανε σπουδές ανωτέρου επιπέδου στη θεολογία και τη φιλοσοφία. Εκεί υπήρξε μοναχός για δύο περίπου χρόνια στη μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Στα 1759 εγκατέλειψε το μοναστήρι και με εντολή του Πατριάρχη Σεραφείμ ξεκίνησε τις περιοδείες του στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα και την Ήπειρο προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο τότε εξισλαμισμό των Χριστιανών. Παρακινούσε με θέρμη τους Ορθοδόξους Χριστιανούς να ιδρύσουν σχολεία που θα διδάσκουν την ορθοδοξία. Το σχολείο αντιμετωπίζεται από τον Κοσμά σαν απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της ορθοδοξίας και η εκπαίδευση σαν ένα εργαλείο κατήχησης στην ορθοδοξία. Εκτός από τη σημασία της Ελληνικής γλώσσας αναφέρεται συχνά και στο “ποθούμενο” που ήταν η απελευθέρωση του γένους. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η απόλυτη αφιλοχρηματία. Έλεγε επί λέξει: «Δεν έχω άλλο ράσο από αυτό που φορώ».

Μέσα σε 16 χρόνια ίδρυσε περίπου 250 σχολεία. Στις Διδαχές του παρότρυνε τους γονείς να σπουδάζουν τα παιδιά τους Ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».

«Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας».

Μετά την Ελληνική επανάσταση του 1770 στην Πελοπόννησο, κατά την περίοδο των Ορλωφικών, οι Τούρκοι τον υποπτεύονταν ως πράκτορα των Ρώσων. Κατά άλλους ερευνητές στην καταδίκη του Κοσμά συνέβαλαν κάποιοι Εβραίοι της Ηπείρου διότι με το κήρυγμά του κατόρθωσε να μεταφερθεί η διενέργεια του παζαριού από την Κυριακή στο Σάββατο, γεγονός που έφερε οικονομικές ζημίες στους Εβραίους. Τελικά συνελήφθη και εκτελέστηκε στις 24 Αυγούστου,ημέρα Σάββατο του 1779 στο χωριό Κολικόντασι κοντά στην πόλη του Βερατίου στην σημερινή Αλβανία.Ο Άγιος συχνά αναφερόταν στα κηρύγματά του αρνητικά για τους Εβραίους, πάντως σε κήρυγμά του είχε πει ρητά:«Όσοι αδικήσατε χριστιανούς ή Εβραίους ή Τούρκους, να δώσετε το άδικον οπίσω». Εναντίον του υπήρξαν επίσης οι Ενετοί, οι κοτσαμπάσηδες, οι πλούσιοι και άλλοι ισχυροί οι οποίοι θεωρούσαν ότι θίγονται. Αντίθετα, ο Κοσμάς είχε τη λαϊκή στήριξη από Χριστιανούς και ακόμα και από Τούρκους. Δεν υπήρξε καμμία επίσημη κατηγορία εναντίον του ούτε δικάστηκε πριν το θάνατό του. Για την καχυποψία των Ενετών απέναντί του σώζονται μέχρι σήμερα αναφορές κατασκόπου τους για το πρόσωπό του στα ενετικά αρχεία.

Ο Πατήρ Κοσμάς ο Αιτωλός ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 20 Απριλίου 1961 και η μνήμη του τιμάται στις 24 Αυγούστου.

Διδαχές και Προφητείες

Στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό αποδίδεται μια σειρά κειμένων, σημαντικότερες των οποίων είναι οι “Διδαχές” και οι “Προφητείες”, που πιστεύεται ότι βασίζονται σε κηρύγματα του ίδιου του Αγίου που καταγράφηκαν αμέσως ή σύντομα μετά την απαγγελία τους. Σύμφωνα με τη πλειοψηφία των ερευνητών αποτελούν άμεσες καταγραφές των ομιλιών του, με πιθανότερο σενάριο κατά τον Ιω. Μενούνο, να αποτελούν υπαγορευμένες ομιλίες σε μαθητές του. Σε ότι αφορά τη χρονολόγηση των κειμένων, αυτές διαχωρίζονται σε δυο κατηγοριες με βάση το χρόνο εκφώνησης και τον χρόνο καταγραφής ή αντιγραφής. Σύμφωνα με τα διασωθέντα πρωτότυπα τα οποία μας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το χρόνο, αυτές εκφωνήθηκαν από το 1772 ως το 1779 ενώ η καταγραφή τους ξεκινά από το 1780 και φτάνει μέχρι το 1830. Οι Διδαχές και οι Προφητείες έτυχαν επανειλημένων αντιγραφών και εκδόσεων και αποτέλεσαν δημοφιλή λαϊκά θρησκευτικά αναγνώσματα. Σε ορισμένα από τα κείμενα αυτά, που έχουν τύχει ερμηνειών και παρερμηνειών, αναπτύσσονται σύγχρονοι προβληματισμοί, όπως η έννοια της Ελληνικότητας, του “Γένους” κτλ.Τα μόνα σωζόμενα ιδιόχειρα γραπτά του Αγ. Κοσμά είναι μερικές επιστολές.

Οι εκδόσεις Σπύρου τον Ιούλιο 1996 με χορηγία Interamerican εξέδωσαν σε 3.000 αντίτυπα το βιβλίο “Πατροκοσμάς ο Αιτωλός έργα και ημέρες”, που έγραψε ο εκδότης Ευάγγελος Σπύρου. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά χάρτες των τεσσάρων περιοδειών του Κοσμά του Αιτωλού, σκίτσα του μεγάλου Έλληνα σκιτσογράφου Ζαφείρη Ιωσηφίδη και ιστορική ανάλυση της σημασίας της ίδρυσης 215 σχολείων από τον Κοσμά τον Αιτωλό καθώς και η σημασία της ΧΩΡΙΣ ΠΛΗΡΩΜΗ παιδείας λίγο πριν το 1821 (που εισήγαγε το 1965 η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου). Επισημαίνεται ακόμη στο βιβλίο η σημασία της ισότητας των δύο φύλων στα κηρύγματα του Κοσμά του Αιτωλού, η σημασία της αργίας της Κυριακής για το ελληνικό έθνος και ο αγώνας του Κοσμά του Αιτωλού να μιλάνε ελληνικά οι Έλληνες (σε εποχή που περίπου 200.000 Έλληνες είχαν εξισλαμιστεί στις περιοχές Ηπείρου και Μακεδονίας).

Το περιεχόμενο του βιβλίου διδάχτηκε στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας από τη Ναταλία Νικολάου στη νεοελληνική έδρα, στην Ατλάντα Αμερικής και στο Κονγκό. Ελάχιστα αντίτυπα υπάρχουν στο αρχείο μας και με την πρώτη ευκαιρία θα γίνει επανέκδοση. Μεγάλη βοήθεια προσέφερε η έκδοση αυτού του βιβλίου και σ’ ένα μεγάλο αριθμό ιερέων που βρήκαν στο βιβλίο την ακολουθία του ιερομάρτυρα και ισαποστόλου Κοσμά που ψάλλεται κάθε χρόνο στις 24 Αυγούστου.

Από το βιβλίο Πατροκοσμάς ο Αιτωλός έργα και ημέρες”, παραθέτουμε τον πρόλογο του Δημήτρη Κοντομηνά, προέδρου τότε του ομίλου Interamerican και μια σκιαγραφία του Αγίου από τον σκιτσογράφο Ζαφείρη Ιωσηφίδη

https://www.nextdeal.gr/epikairotita/politismos/134892/simera-timatai-o-agios-kosmas-o-aitolos-ti-egrapse-o-dimitris